Doorbraak medische fouten : dokter Arie Franx, een held en voorbeeld voor duizenden artsen

Met het Cullen symposium mogen we gerust spreken van een doorbraak in de medische omerta : de doofpot bij medische fouten en de hierop volgende valse expertiseverslagen die na afloop door het ziekenhuis, de verzekeringsartsen én de gerechtsdeskundigen gemaakt worden om iedere aansprakelijkheid (en schadevergoeding) voor de fout af te kunnen wijzen.

Uit de dossiers waar ik zelf al mee te maken kreeg, blijkt hetzelfde als wat dokter Arie Franx omschrijft : de artsen die de fout begaan, willen vaak het slachtoffer helpen, maar mogen dit niet. In eerste instantie worden ze door de ziekenhuisdirectie onder druk gezet, in tweede instantie ook door hun verzekering beroepsaansprakelijkheid die dreigt dat de arts een veel duurdere verzekeringspremie zal moeten betalen. Een arts die geen verzekering beroepsaansprakelijkheid heeft, kan maar moeilijk zijn beroep meer uitoefenen. Dus kiezen de artsen maar voor zelfbehoud en laten ze hun slachtoffers in de kou staan.

De openheid in Nederland hieromtrent is duidelijk veel groter dan in België, waar de doofpot en het beschermen van artsen de standaard blijft. Dat blijkt ook uit mijn persoonlijk dossier, waarbij het parket sinds 3 jaar weigert om de gerechtsdeskundigen die o.m. - eenvoudig aantoonbaar - valse verslagen opstelden in beschuldiging te stellen en waarbij AZ Groeninge te Kortrijk - ondanks aantoonbare strafbare feiten - haar neuroloog-verzekeringsarts Guy Meersman beschermde toen die in mijn medisch dossier inbrak om verslagen te gaan aanpassen / verwijderen / doorspelen aan AG Insurance.

Ook bij mij geldt, dat ik hen intussen al 4 jaar lang vraag : "Wees gewoon eerlijk, zet de waarheid op papier, en ik trek iedere klacht in. Meer dan de waarheid wil ik niet. Zet recht wat je verkeerd gedaan hebt, het is nooit te laat om dit te doen." Maar dit blijkt voor geen enkel onder hen mogelijk te zijn. Zo dwingen ze me te blijven procederen, met als enig doel : de verzekering helpen om toch maar geen schadevergoeding voor mijn auto-ongeval te hoeven betalen en elkaar blijven indekken. Ik ben immers "te duur" : ik was te jong (en had nog 32 jaar te gaan tot pensioenleeftijd), ik werd ernstig en blijvend invalide (met als gevolg 85 % invaliditeit en 100 % arbeidsongeschiktheid) en ik verdiende te veel (waardoor de schadevergoeding, gelet op mijn leeftijd en blijvende werkongeschiktheid, miljoenen euro's bedraagt). Bovendien gaat het bij hen niet eens over een "ongelukje" of "vergissing", maar over doelbewuste en opzettelijke valsheden, die er toe leidden dat ik nooit kinderen meer kon krijgen - wat mij betreft het allerheiligste goed op aarde. Dit hebben ze me ontnomen. Plus het feit dat ik sinds 5 jaar niet zelfstandig bij mijn enige kind kan wonen, met alle gevolgen vandien voor ons beiden. Om van de desastreuze gevolgen op het vlak van gezondheid en geld maar te zwijgen. Of ik procedeer, of ik eindig in een OCMW woning, waarbij mijn enige kind nooit de kansen zal krijgen die ze verdient en die ze zonder mijn ongeval ook gehad zou hebben. De keuze is snel gemaakt.

Veel artsen mogen een voorbeeld nemen aan dokter Arie Franx. Terecht spreekt het artikel hieronder van moed. Het vraagt zeer veel moed om helemaal alleen in te gaan tegen de heersende gewoonte van de medische doofpot en de medische corruptie die er bij hoort. En om als eerste die stap te durven zetten. Dat vraagt verdomde veel moed, en verdient alle respect. Bravo dokter Arie Franx, ik hoop dat veel artsen jouw voorbeeld zullen volgen.

Arts maken ook fouten. Sorry zeggen helpt.

📷

Links / Bestanden

• Liability Claims and Costs Before and After Implementation of a Medical Error Disclosure Program

• Ongeneeslijk ziek door blunder UMC: 'Ik ga dood door een dossierfout' - RTL NIEUWS

VILVOORDE, 18/04. De titel boven dit artikel komt van professor dr. Arie Franx, afdelingshoofd Gynaecologie aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht. Hij erkende publiek dat hij en zijn collega professor C.H. Van der Vaart, Hoogleraar Urogynaecologie, Voortplanting en Gynaecologie, een zware beoordelingsfout maakten. De gevolgen zijn desastreus. Mevrouw Adrienne Cullen, zijn patiënte heeft uitgezaaide kanker en valt niet meer te redden. Zij stond naast hem op het podium. Het betekent een kentering in de medische wereld. Artsen erkennen hun fouten. Patiënten krijgen morele en financiële genoegdoening. Zelfs de aansprakelijkheidsverzekeraars geven schoorvoetend toe. Maar de ziekenhuisdirecties blijven stug.

Er moet meer openheid komen bij medische problemen, zegt de Nederlandse overheid. De  artsenfederatie KNMG is die stelling bijgetreden.  Er zijn immers consequenties: de tuchtrechter kijkt nadrukkelijker of artsen de patiënt wel goed inlichten na incidenten of fouten. Cijfers van de Nederlandse Inspectie voor de Gezondheidszorg bevestigen de trend. In 2013 betrokken zorginstellingen de patiënt of zijn naasten in nog geen 20 procent van de gemelde calamiteiten. In 2017 lag dat percentage boven de 80 procent. 

Op 13 april vond in het UMCU een lezing plaats door de Ierse Adrienne Cullen én haar behandelende artsen.  De feiten:  In april 2011 werd bij patiënte een uitstrijkje gedaan. Daarin werden kankercellen aangetroffen. De behandelend arts, gynaecoloog Huub van der Vaart, kreeg de uitslag niet van zijn collega van de afdeling pathologie, hij vroeg er ook niet naar toen de uitslag uitbleef, waardoor hij aan zijn patiënte pas in 2013 kon vertellen dat er sprake was van baarmoederhalskanker. Dat kwam pas aan het licht toen een onderzoeker  in 2013 het dossier van Adrienne inkeek en zag dat haar de uitslag niet was medegedeeld. Maar toen bleek het te laat: Cullen had baarmoederhalskanker met uitzaaiingen.

Wat volgde was het bekende scenario:  een aaneenschakeling van ontkenning,  afhouden, expertise, tegenexpertise, wegkijken en bedreigend gedrag van het ziekenhuis, en de twee artsen die ook nog eens het verbod opgelegd kregen om zich te veel met hun patiënt of met haar zaak  bezig te houden. De klassieke werdegang. Het UMCU heeft erg zijn best gedaan om de verantwoordelijkheid bij deze grove fout te verdoezelen.

Cullen schetste op het podium alle pijnlijke scènes van die jarenlange kruisweg, steeds afgewisseld door de visie van gynaecoloog Van der Vaart en afdelingshoofd Arie Franx.  Van der Vaart: 'Ik ben de dokter die verantwoordelijk is voor de fout en dat doet pijn, elke dag.' De echte verantwoordelijke en grote afwezige was Prof dr Paul van Diest, hoofd van de afdeling pathologie.

"Ik had van het ziekenhuis empathie verwacht," zegt Cullen, "meer transparantie en duidelijke communicatie. Maar er kwam geen enkele blijk van medeleven. Niet toen ik uitzaaiingen bleek te hebben, niet toen een onafhankelijk expert vaststelde dat ik dood zou gaan door de fout van het ziekenhuis, niet na het gesprek met de bestuursvoorzitter." Er kwamen ook geen nadat  er uiteindelijk een akkoord bereikt werd over een schadevergoeding  van 545.000€, de hoogste die ooit in Nederland is gegeven. En ook hier het klassieke scenario: in de dading die Cullen moest tekenen, stond een zwijgclausule. Cullen tekende pas toen die eruit was. 'Het is niet de fout die me het meest heeft geraakt', zei ze, 'maar het gebrek aan interesse van het ziekenhuis. Ze spraken niet met me, maar over me.' 

Zowel Van der Vaart als Franx toonden zich zeer aangeslagen en empathisch tijdens de lezing, hoewel zij dat aanvankelijk niet toonden aan Adrienne. De nadruk lag op het belang van tonen van empathie, goed informeren van het slachtoffer en de familie. Verzwegen werd toch dat de meeste slachtoffers van medische fouten doodgezwegen worden door hun artsen en geen informatie, noch herstelbehandeling krijgen. Deze slachtoffers moeten noodgedwongen naar België of Duitsland. Adrienne is in dit opzicht nog altijd een uitzondering, schrijft Meester Sophie Hankes, advocate van patiëntenvereniging Sin.nl.  

'Als de arts gewoon sorry had gezegd, zou ik nu niet hier bij u zitten.' Zo beginnen cliënten vaak, zegt Mr. Tim Bueters, letselschadeadvocaat en voorzitter van de Vereniging van Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade in een commentaar in De Volkskrant. Artsen en ziekenhuizen die niet thuis geven wanneer een patiënt aanklopt met een klacht, de advocaat maakt het dagelijks mee. Maar, signaleert hij, over de gehele linie gaat het wél beter de afgelopen jaren. 'De regelgeving is strenger geworden, ieder ziekenhuis heeft tegenwoordig een klachtenfunctionaris. Laatst had ik zelfs een zaak waarbij het ziekenhuis de gedupeerde ouders van een te laat geopereerde baby zélf aanraadde contact op te nemen met een letselschadeadvocaat. In de twaalf jaar dat ik dit werk doe, heb ik dat nog niet eerder meegemaakt.' 

Maar krijgen artsen niet juist claims aan hun broek wanneer ze een fout toegeven aan een patiënt? Dat blijkt niet zo te zijn.  Uit  een studie in Annals of Internal Medicine blijkt dat het aantal claims en het uitgekeerde geld per zaak spectaculair afneemt sinds sommige ziekenhuizen zoals het University of Michigan Health System bij klachten van patiënten niet langer reageren met 'zie je in de rechtszaal', maar snel een onderzoek en indien toepasselijk excuses maken en een schadevergoeding uitbetalen. 

Maar er valt nog veel te verbeteren. Dat geldt voor Nederland én voor België. Vaak is het het ziekenhuis dat dwars ligt. De Volkskrant voert de Nederlandse professor dr.  Rob Slappendel op,   anesthesioloog en expert op het gebied van kwaliteit van zorg en patientveiligheid. Na zelf een calamiteit meegemaakt te hebben in het Diakonessenhuis Utrecht, week hij per 1 januari 2016 uit naar Antwerpen waar hij hoofddocent anesthesiologie werd aan de Universiteit Antwerpen. Hij doet in de krant het verhaal van een chirurg die de fout inging bij een handoperatie.  ‘ Medewerkers in de operatiekamer zagen het gebeuren, niemand durfde iets te zeggen.' Slappendel maakt de vergelijking met de luchtvaart, een sector beroemd om zijn lage aantal ongevallen en een cultuur waarbij mensen zich veilig voelen om incidenten te melden zonder dat ze daar op afgerekend worden. 'Elkaar aanspreken is daar veel gebruikelijker. Mijn zoon is co-piloot. Vanaf zijn opleiding wordt het erin geramd: als je denkt dat een collega een fout maakt, dan zeg je dat, ook als het de gezagvoerder is.' 

De lezing in Utrecht  mag uniek worden genoemd. Nooit eerder vertelden arts en patiënt samen in het openbaar hun verhaal. Het wordt een jaarlijks terugkerende bijeenkomst, die de naam Cullen zal blijven dragen. Cullen gaf beide artsen een compliment voor hun moed: 'Zij lopen nu het risico om te worden gezien als slechte artsen, maar ze staan hier wel.' Van der Vaart geeft toe hoezeer hij onder zijn fout heeft geleden. Hulp vragen is lastig voor mijn generatie. Had ik het maar gedaan.' Zijn boodschap voor jonge artsen, zegt hij, bestaat uit vier letters: 'Help.'

Tenslotte nog dit: het UMCU schrok blijkbaar van zijn eigen durf en liet een journalist die beelden wou maken van het gebeuren aanhouden. Het symposium was open voor mensen van buiten het UMC Utrecht en ook voor de media. Maar draaiende camera's waren niet welkom bij het symposium zelf. Cullen zegt teleurgesteld te zijn dat het UMC Utrecht nu terug lijkt te deinzen voor de grote belangstelling waarop de lezing kan rekenen.

Bron : MediQuality