Fume event : giftige dampen in vliegtuigen zorgen voor hersenschade. Slachtoffers Aerotoxisch Syndro
Onderzoek naar giftige dampen in vliegtuigen: “Permanente hersenschade bij piloten en cabinepersoneel”
Voor het eerst is een wetenschapper in ons land een onderzoek gestart naar de gevolgen van giftige dampen in vliegtuigen. Neuropsycholoog Daniel Dumalin tracht te achterhalen of de toxische stoffen die vrijkomen bij incidenten met de luchttoevoer een invloed hebben op het vliegend personeel. De eerste resultaten zijn verontrustend.
Jeroen Bossaert 8 april 2019, 05:00
Dr. Dumalin voert bij iedereen een QEEG-scan van de hersengolven uit en vergelijkt hun resultaten met die van gezonde mensen. "Als ik een MRI- of PET-scan heb van de proefpersoon, neem ik die erbij voor een diepgaande analyse." ©FLORIAN VAN EENOO photonews
Al jaren woedt in de luchtvaartindustrie een discussie over de gezondheidsrisico's die gepaard gaan met zogenaamde fume events. Bij zo'n incident komt giftige lucht van de motoren via de airco in de cabine en cockpit terecht. Soms gaat dat gepaard met hevige rook, maar in veel gevallen hangt er enkel een doordringende geur in het vliegtuig. Er zijn talloze verhalen van piloten die tijdens een fume event onwel worden achter hun stuurknuppel en van cabinepersoneel dat flauwvalt. Achteraf hebben sommigen ook blijvende klachten. Ze lopen rond met barstende hoofdpijn, zijn extreem vermoeid en kampen met concentratieproblemen. Er zijn ook voorbeelden van mensen die gaan beven of het gevoel in bepaalde lichaamsdelen verliezen. In de sector spreekt men van het Aerotoxisch Syndroom. Dat zou zelfs niet alleen optreden na een fume event, maar ook bij chronische blootstelling aan lage dosissen giftige stof in de lucht. Geen enkele luchtvaartmaatschappij erkent echter dat het om een beroepsziekte gaat. Daardoor maken piloten of stewardessen geen aanspraak op compensatie als ze hun job moeten opgeven vanwege hun gezondheid.
Strijden
"Voor al die mensen wil ik strijden", zegt neuropsycholoog Daniel Dumalin uit Oostende. Hij vergelijkt de problematiek in de luchtvaartsector met die in de asbest- of tabaksindustrie in de jaren 60 en 70. "Ook daar heeft men lang geprobeerd de gezondheidsrisico's te minimaliseren. Het is pas toen het wetenschappelijke bewijs zo overweldigend werd, dat men overstag is gegaan." Dumalin heeft het plan opgevat om (voormalig) cabinepersoneel en (ex-)piloten die klachten ervaren aan een uitgebreid hersenonderzoek te onderwerpen. Hij is daarmee de eerste in België die onderzoek doet naar het Aerotoxisch Syndroom. "Ik voer bij iedereen een QEEG-scan uit (waarmee hersengolven gemeten en in kaart worden gebracht, red.) en vergelijk hun resultaten met die van gezonde mensen. Als een proefpersoon ook al een MRI- of PET-scan heeft laten doen, neem ik die resultaten erbij om een diepgaande analyse te kunnen maken."
Eerder onderzoek naar het Aerotoxisch Syndroom beperkte zich bijna altijd tot bloedanalyses of autopsies. Dumalin hoopt daarom een extra dimensie aan de bestaande wetenschappelijke studies toe te voegen. Hoewel hij nog maar pas van start is gegaan, ontwaart hij in de eerste resultaten alvast een verontrustend patroon. "Ik heb ondertussen al zeven mensen onderzocht en bij alle zeven merk ik minimaal dezelfde vorm van hersenschade. Het gaat om schade in de gebieden die de cognitieve processen sturen. Die zorgt bijvoorbeeld voor concentratiestoornissen, geheugenproblemen of een overgevoeligheid voor prikkels. Nog frappanter is dat de schade bij mensen die al meer dan 10 jaar niet meer gevlogen hebben even duidelijk is als bij mensen die recent nog vlogen."
Goedkoper
Volgens Dumalin toont die schade opmerkelijk veel gelijkenissen met hersenschade die in verband kan gebracht worden met een blootstelling aan organofosfaten. En laat dat nu net één van de giftige stoffen zijn die volgens eerder onderzoek vrijkomen tijdens een fume event in een vliegtuig. "Het is uiteraard nog te vroeg om conclusies te trekken, maar de eerste resultaten zijn opmerkelijk."
De volgende weken zal Dumalin nog vier personen aan hetzelfde onderzoek onderwerpen, maar in totaal hoopt hij aan minstens vijftig proefpersonen te komen. "Vanaf dan zouden de conclusies vrij sterk zijn. Bovendien kan men nadien in andere landen makkelijk hetzelfde onderzoek overdoen. Dat is namelijk het grote voordeel van zo'n QEEG-test: het is veel goedkoper dan een onderzoek via bijvoorbeeld MRI's. Op die manier zouden we wereldwijd binnen enkele jaren relatief eenvoudig en goedkoop aan een groot aantal proefpersonen kunnen komen. Dat zou het bewijs alleen maar sterker maken."
De neuropsycholoog vindt het cruciaal dat de wetenschap het Aerotoxisch Syndroom ernstig neemt. "Als je hoort dat piloten soms dermate onwel worden tijdens een fume event dat ze amper nog de controle over het vliegtuig kunnen houden, dan is het van groot belang dat we uitzoeken wat er aan de hand zou kunnen zijn. Om nog maar te zwijgen van de eventuele negatieve invloed op de gezondheid van mensen die vaak reizen met het vliegtuig. Het is onze plicht om dat grondig te onderzoeken."
Voor meer info over deelname aan het onderzoek kunt u mailen naar AerotoxBrain@proximus.be.
Al 1,5 jaar onzekerheid
November 2017
Cabinepersoneel getuigt over giftige dampen
Voor het eerst getuigt Belgisch cabinepersoneel over blijvende fysieke en mentale klachten na een zogenaamd fume event. Wereldwijd duiken gelijkaardige verhalen al langer op, maar in ons land bleef het vliegend personeel lange tijd stil. Vakbond ACV en pilotenvakbond BECA nemen de klachten ter harte en starten een bewustmakingscampagne bij het personeel.
Februari 2018
Overheid start onderzoek
In navolging van de getuigenissen vraagt minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) aan Fedris, het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico's, een onderzoek. De wetenschappelijke raad van Fedris moet nagaan of het zogenaamde Aerotoxisch Syndroom moet worden erkend als beroepsziekte.
Oktober 2018
Overheid vraagt wetenschap om hulp
Verscheidene experts toxicologie hebben zich maandenlang in opdracht van Fedris over de bestaande wetenschappelijke literatuur omtrent het Aerotoxisch Syndroom gebogen. Op basis daarvan kunnen ze echter niet tot een conclusie komen. Fedris doet een oproep aan wetenschappers om het probleem nog intenser onder de loep te nemen. "Er worden mensen ziek, dat weten we en dat baart zorgen. Het is nu aan de wetenschap om uit te klaren hoe dat komt."
https://www.hln.be/de-krant/onderzoek-naar-giftige-dampen-in-vliegtuigen-permanente-hersenschade-bij-piloten-en-cabinepersoneel~ad6fa6f6/
