Neurofunctionele problemen na hersenletsel
Geschiedenis van gek tot overprikkeld
Voortschrijdend inzicht. Overprikkeling bij hersenletsel is lastig te begrijpen.
"Iets begrijpen is het eerst doorleven".
Van heelkunde tot heden
Gekken, dolhuyzen, 'tussen de oren' en psychiatrie
Eeuwenlang werd iedereen met afwijkend gedrag gezien als 'gek', 'gestoord' en vervolgens ingedeeld als ‘onschuldig gek’ of ‘gevaarlijk gek’ en dan opgesloten in zogenaamde dolhuyzen.
Met de opkomst van de psychiatrie werden ziektebeelden onderscheiden en konden mensen beter behandeld worden, hoewel nog niet altijd sprake was van een menswaardige benadering.
Pas sinds de jaren negentig van de vorige eeuw worden mensen met fysieke gevolgen en gedragsveranderingen na hersenletsel anders gezien en behandeld dan mensen met een verstandelijke beperking. Het kan nog wel voorkomen dat zij tezamen verpleegd worden in verpleeghuizen en zelfs instellingen voor verstandelijk beperkte mensen. De managers van hersenletselorganisaties zijn vaak nog geschoold binnen de 'Z' ofwel 'de zwakzinnigenzorg'.
De psychiatrie heeft een enorme ontwikkeling doorgemaakt sinds halverwege vorige eeuw. Nu zijn er middels internationale afspraken snelle eenduidige diagnoses te stellen dankzij de DSM classificatie (Diagnostic Statistic Manual). De behandeling is mensgericht en menswaardiger. Hersenletsel echter blijkt lastig in hokjes in te delen.
Neurologie
In de vorige eeuw was er de zenuwarts, die patiënten behandelde die neurologische en/of psychiatrische aandoeningen hadden. Midden vorige eeuw ontstonden de neuroloog en psychiater als twee verschillende specialismen. De neuroloog ging zich puur richten op hersenfuncties, hersenaandoeningen en letsels per locatie in het brein. Zo kon het gebeuren dat klachten soms als psychisch werden afgedaan, als ze niet aantoonbaar waren met de inmiddels in opmars zijnde scantechnieken. De techniek gaf immers de mogelijkheid in het brein te kijken nog voor de persoon dood op de snijtafel lag om van te leren.
Neuropsychologie
Jarenlang zijn de gevolgen van hersenletsel door observaties van de professionals beschreven, waarbij de fysieke gevolgen het meest bekend waren, omdat ze zichtbaar waren. Daarin is een verschuiving opgetreden toen de neuropsychologie en de neuropsychologische diagnostiek ingezet kon worden om onzichtbare gevolgen in kaart te brengen. Per hersengebied en hersenletsel konden specifieke kenmerken en overeenkomsten gedocumenteerd worden.
Cognitieve gevolgen emotie en gedragsveranderingen
Cognitieve gevolgen als verandering in aandacht, geheugen, waarneming, taal, denken, denktempo, overzicht behouden, plannen en structuur aanbrengen konden zo gemeten en per breinlocatie ingedeeld worden. Observaties van de emoties en het gedrag volgden, evenals kenmerkende verschijnselen als geringe belastbaarheid, verhoogde vermoeidheid en prikkelbaarheid.
Neurologen en neuropsychologen hebben ieder hun afgebakende werkgebied. Neurologen zijn in de acute fase de behandelaar en zien hun patiënt daarna nog op controles tot de fysieke klachten gestabiliseerd zijn en de patiënten weer thuis of in een revalidatiecentrum terecht konden. Dan komen andere vakgebieden aan bod zoals ergotherapie, logopedie en cognitieve therapie.
Binnen de neuropsychologie zijn de verschillen tussen de opleidingen nog groot en kan een afgestudeerd neuropsycholoog kiezen voor gedragsbehandeling, klinische neuropsychologie en onderzoek.
Er ontstonden superspecialisaties. Ook binnen de neurologie werd het mogelijk om gedragsneuroloog te worden met een andere studieachtergrond dan een psychiater. De ontwikkelingen binnen deze vakgebieden en specialisaties blijven doorgaan.
De verwarring met de term Prikkelbaarheid
De hersenletselgetroffene kan gefrustreerd raken en zich daarom negatief uitlaten. Deze prikkelbaarheid of irritatie kan zich uiten in verbale en fysieke reacties, in verschillende gradaties.
Het is echter iets heel anders dan de gevolgen van overprikkeling. Overpr ikkeling is ziek zijn ten gevolge van een veelheid aan prikkels die niet verwerkt kunnen worden, waar je onder andere ook prikkelbaar van kunt worden. Deze termen worden te vaak verward. Overprikkeling heeft een scala aan klachten. Prikkelbaarheid is boosheid.
Ervaringsdeskundigheid: de patiënt aan het woord
Sinds een jaar of tien is ervaringsdeskundigheid een begrip en komt de mens met hersenletsel zelf aan het woord. De patiënt als partner in de beeldvorming over hersenletsel en de gevolgen daarvan werd een begrip.
Met de introductie van social media bleken lotgenoten zich te verenigen en vonden zij herkenning en erkenning, die ze niet eerder zo ontmoet hadden bij professionals.
Er kwam ook meer aandacht voor de onzichtbare gevolgen van hersenletsel, die bij vrijwel alle getroffenen voorkwamen, ongeacht de aard van het letsel.
Opstand tegen gevestigde mening van neurologen en hun diagnostiek
Met de opkomst van social media kwamen mensen met elkaar in contact en hoorden schokkende gelijkenissen in hun verhaal zoals het feit dat neurologen nog steeds een MRI scan van de hersenen als bijna 'heilig' beschouwen, waar zo de ervaring blijkt, veel hersenletsel niet zichtbaar gemaakt kon worden met deze diagnostische beeldvorming.
De roep om functionele MRI's ( fMRI's) en PET scans wordt sterker evenals de roep om andere onderzoeken als quantum EEG, waar wel afwijkingen op te zien waren.
Meer en meer waarde wordt gehecht aan de neuropsychologische onderzoeken (NPO) waar de onzichtbare gevolgen in beeld gebracht kúnnen worden. Let wel...ook hier geldt dat de observaties die verkregen worden bij een NPO van grote waarde zijn. Dat de interpretaties van die observaties weer afhankelijk zijn van de ervaring en deskundigheid van de persoon die het NPO afneemt en van de persoon die het NPO beoordeelt.
Letselschade- en arbeidsongeschiktheid strijd
Op dit terrein hebben we te maken met de financiële invloed die verzekeraars hebben. Het is onmogelijk om ieder onderzoek te betalen. Als elk medisch en/of neuropsychologisch onderzoek en iedere second opinion vergoed zou worden zouden de verzekeraars failliet gaan. Het gevolg is dat veel letselschade rechtszaken en arbeidsongeschiktheidsgeschillen gevoerd worden met inzichten die in de praktijk soms achterhaald zijn.
Bij arbeidsongeschiktheid blijkt het vaak lastig achter de precieze letselschade te komen. De veelvoud aan vakgebieden die zich met deze problematiek bezighoudt maakt het er niet makkelijker op. Het begrip overprikkeling wordt bovendien nog niet erkend. De MRI wordt meestal als bepalend geaccepteerd. Het feit dat veel klachten juist niet zichtbaar zijn of kunnen worden gemaakt met een MRI bemoeilijkt het proces.
Daarin ligt een gevaar in besloten waar letselschade rechtszaken en arbeidsongeschiktheidsgeschillen gevoerd worden met inzichten die in de praktijk soms achterhaald zijn.
Overprikkeling
Overprikkeling is een beperking die bij vele hersenletselgetroffenen voorkomt maar die eeuwenlang miskend is en nóg niet juist gedocumenteerd is.
De organisatie Hersenletsel-uitleg heeft met haar Project Overprikkeling een wereldwijde primeur. Het is het eerste project dat in zes talen vertaald, mensen bewust maakt van de klachten van overprikkeling, deze klachten inventariseert, gegevens analyseert van de doelgroep en er naar streeft deze goed te documenteren in samenwerking met vertegenwoordigers van de van oudsher gewaardeerde beroepsgroepen maar juist ook met het horen van de klachten van mensen die hier aan lijden. Juist de ervaringsdeskundigheid van mensen met overprikkeling bij hersenaandoeningen en hersenletsel moet gehoord worden. Deze kennis moet meegenomen worden.
Grootschalig doelgroeponderzoek moet toegepast worden, zoals hier op deze site en in de besloten Facebook groep.
Deze gegevens zullen geanonimiseerd wetenschappelijk beschreven worden.
Pas dan zullen internationale afspraken gemaakt worden en zullen deze klachten niet langer als psychisch, psychiatrisch worden afgedaan. In de tussentijd is de belangstelling voor dit onderwerp al zo groot dat dat op basis van de observaties van professionals, maar helaas ook door kwakzalvers al 'behandelingen' en 'trainingen' worden aangeboden.
Eén tipje van de sluier
Het woord prikkelbaarheid is door de mensen met overprikkeling ontleed. De frustratie die optreedt bij overprikkeling, leidt niet zoals altijd gedacht als eerste tot boosheid. Het eerste fenomeen bij overprikkeling is niet meer kunnen denken, overspoeld worden door informatie afkomstig van cognitieve processen en van de zintuigen. Het brein stopt met denken. Dat is zichtbaar in mimiek, ademhaling en gedrag. Met name één locatie in het brein de amygdala, zal vanaf hier persoonsafhankelijk de 'primaire' reactie vanaf hier overnemen met vluchtgedrag, bevriezen of vechten.
"Fight Flight or Freeze" is een begrip uit de psychologie dat nu weliswaar wordt 'toegepast' op het beschrijven van 'overprikkeling'. Echter dit fenomeen kan NIET puur psychologisch verklaard worden omdat er ook neurologische uitval voorkomt. We zijn te ver gespecialiseerd in de vakgebieden om het nog als geheel te kunnen overzien.
Om het 'vluchten bevriezen en vechten' bij overprikkeling eventueel vóór te zijn is het van wezenlijk belang om individuele kennis van de eigen overprikkelingsvormen te hebben. Welke vormen van overprikkeling heb je? Welke triggers herken je? Hoe uit je je? Wat is jouw uitingsvorm en waar vind je rust tot je kan herstellen?
Vluchten – direct weg willen uit de overprikkelende situatie en je afwenden van prikkels zoals licht, geluid, beweging, patroon, geur, aanraking, houding van het lichaam.
Bevriezen – tranen laten stromen, zonder de emotie erbij te voelen. Contactvermijdend gedrag, knipperen met de ogen, hoge ademhaling, wegrakingen in bewustzijn, passief gedrag , zwijgen, uitval van de functies, uitval van aansturen van de spieren etc.
Vechten – boosheid, gefrustreerd zijn verbaal uiten, gooien en smijten met voorwerpen en fysiek uiten naar mensen of dieren. Uit onderzoek is gebleken dat de kleinere verbale uitingen van irritatie en frustratie als snauwen en kortaf zijn, vele malen meer voorkomen dan schelden en vloeken. Het minst van alles komt fysiek geweld voor. Mensen zeggen dit niet te kennen als passend bij hun gedrag van vóór het letsel. Het is dus niet een versterking van emotie dat vóór het letsel al voorkwam.
Daarnaast komen emotionele uitingen voor zoals versterkt (mee-)voelen. Geen beschermlaagje meer hebben in voelen. Uitputtende moeheid en het brein niet meer tot rust krijgen.
De enige therapie die zich nu bewezen heeft is RUST. Rust tot het brein zich kan herstellen.
De allesoverstijgende moeheid is het grootste probleem van overprikkeling. Naast het onbegrip.
Ja, hersenletsel zit letterlijk tussen de oren. Maar wie dat nu nog beweert leeft met de kennis van 1700.
Bron : www.hersenletsel-uitleg.nl
