Fraude bij artsen, schering en inslag - toch geen controles en sancties door Orde
Bron : knack
Hoe geld onze gezondheidszorg verziekt
Ann PeutemanRedactrice bij Knack
30/08/16 om 16:08 - Bijgewerkt om 19:27
Bron: Knack
Onze gezondheidszorg versterkt de ongelijkheid, ziekenhuizen en artsen worden beloond als ze slecht werk leveren en sommigen azen zonder scrupules op het geld van hun patiënten. Met die alarmerende verhalen pakt de gerenommeerde gezondheidseconoom Lieven Annemans uit in zijn nieuwe boek. Het goede nieuws is: 'We kunnen de tanker nog van koers doen veranderen.'
151Keer gedeeld
Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel op Google+
Deel op LinkedIn
Verzenden via mail
Lees later
Afdrukken
Lieven Annemans: 'Meer mensen zouden van de maximumfactuur moeten kunnen genieten.' © Franky Verdickt
Lees op hier een exclusieve voorpublicatie uit Je geld of je leven in de gezondheidszorg.
Irma (75) was net tien jaar met pensioen toen ze door een zware hersenbloeding werd geveld. Van het ene moment op het andere was de hele rechterkant van haar lichaam verlamd. Haar kinderen beseften dat ze wellicht nooit meer de oude zou worden, maar het stelde hen gerust dat ze in het ziekenhuis nauwlettend werd opgevolgd. Tot de specialist na amper zes dagen glimlachend aankondigde dat Irma naar huis mocht. Haar zoon stond perplex. Naar huis? Nu al? Dat kon toch niet? 'Het ziekenhuis is geen opvangtehuis', antwoordde de specialist droog. 'Mevrouw is stabiel, kan eten en heeft geen infusen meer nodig.'
DELEN
Sommige ziekenhuizen zorgen er moedwillig voor dat een patiënt opnieuw moet worden opgenomen.
Anno 2016 is het verhaal van Irma geen uitzondering meer. Steeds vaker worden patiënten te snel ontslagen of net overhaast opgenomen. Sommigen ondergaan overbodige onderzoeken, anderen krijgen niet de behandeling die ze nodig hebben. 'Natuurlijk gaat het niet overal zo', zegt gezondheidseconoom Lieven Annemans van de Universiteit Gent. 'Elke dag worden er in onze gezondheidszorg prachtige resultaten geboekt. Maar lang niet altijd. Als het misloopt, heeft dat vaak met geld te maken. De manier waarop onze gezondheidszorg vandaag wordt gefinancierd, werkt contraproductief.' Dus moet het anders, en volgens Annemans kan dat ook. Met zijn nieuwe boek Je geld of je leven in de gezondheidszorg wil hij duidelijk maken dat het nog niet te laat is om het tij te keren. 'Tegenwoordig zijn veel mensen fatalistisch', legt hij uit. 'Alsof ze al hebben aanvaard dat het in de toekomst niet meer mogelijk zal zijn om elke Belg optimale, betaalbare gezondheidszorg te bieden. Dat klopt niet. We kunnen de tanker nog van koers doen veranderen.'
Hoe dan?
LIEVEN ANNEMANS: Om te beginnen mag wie slechter werkt daar niet meer voor worden beloond. Vandaag is dat soms wel het geval. Ziekenhuizen hebben er bijvoorbeeld financieel voordeel bij als patiënten complicaties krijgen en na hun ontslag opnieuw moeten worden opgenomen. Elke opname levert geld op. Soms zorgen ze er zelfs moedwillig voor dat een patiënt meermaals moet worden opgenomen: eerst voor de diagnose, een paar dagen later opnieuw voor de behandeling. Zo kunnen ze twee keer langs de kassa passeren.
Dat verklaart nog niet waarom sommige mensen, zoals Irma, zo snel naar huis worden gestuurd.
ANNEMANS: Dat komt doordat de overheid voor elk medisch probleem een gemiddeld aantal opnamedagen heeft vastgelegd. Na die periode verdienen ziekenhuizen minder aan de patiënt in kwestie. Niet zo vreemd dat ze dan in de verleiding kunnen komen om iemand te ontslaan.
© Zaza
Protesteren artsen daar dan niet tegen?
ANNEMANS: Een arts die zich niets van die financiële logica aantrekt en zijn patiënten langer in het ziekenhuis houdt, moet zich daarvoor verantwoorden. Op den duur kan dat tot spanningen met de directie leiden. En dat vermijden artsen liever, want met die directie moeten ze nog onderhandelen over het percentage van hun inkomen dat ze aan het ziekenhuis afstaan. Onderschat de macht van ziekenhuisadministraties niet. In mijn boek voer ik Jean-Pol op, die als informaticus in een vrij groot ziekenhuis werkt. Het is zijn taak om alle patiënten zo voordelig mogelijk te coderen. Heel belangrijk, want het budget van een ziekenhuis hangt onder meer af van de patiënten die er verblijven: hoe zwaarder hun aandoening, hoe meer geld ze opleveren. De Jean-Pols van deze wereld durven weleens creatief met die codes om te springen. Wordt een hartpatiënt opgenomen met een liesbreuk, dan levert het veel meer op om aan te geven dat hij wegens hartproblemen in het ziekenhuis is beland en in één moeite door ook voor zijn liesbreuk is behandeld.
Open VLD-minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Maggie De Block wil de financiering van ziekenhuizen deels laten afhangen van de kwaliteit die ze leveren. Is het probleem daarmee opgelost?
ANNEMANS: Dat is een stap vooruit, maar ik vrees dat Jean-Pol en zijn collega's er alles aan zullen doen om die kwaliteitscriteria te omzeilen. Als ziekenhuizen meer geld krijgen wanneer hun patiënten weinig complicaties hebben en er niet veel heropnames zijn, bestaat de kans dat ze mensen met complexe gezondheidsproblemen van zich af zullen schuiven. Het enige wat echt kan helpen, is een centraal informatiesysteem dat alle gegevens van de ziekenhuizen samenbrengt. Dan zou tenminste een rood licht gaan knipperen als een ziekenhuis opvallend veel patiënten doorstuurt.
Gaan ook artsen zo inventief met codes en regels om?
ANNEMANS: Er wordt nog elke dag gefraudeerd. Zowel de mensen als het systeem worden uitgemolken door een klein deel van de artsen - en ook andere zorgverleners - die zich alleen maar willen verrijken. Ze rekenen onterecht behandelingen aan of geven de verkeerde informatie door over de toestand van een patiënt. Het is evident dat die bedriegers eruit moeten. Daarnaast bezondigt een veel grotere groep zich aan zachtere overtredingen. Ze laten een patiënt een keer te vaak op consultatie komen of doen overbodige onderzoeken. Echte fraude is dat niet, maar hun motivatie is wel dezelfde: ze willen zo veel mogelijk onderzoeken en behandelingen uitvoeren. Niet zo vreemd, natuurlijk, omdat ze per prestatie worden betaald. Een mens gedraagt zich nu eenmaal naar de context waarin hij leeft.
DELEN
Voor noodzakelijke medicijnen en behandelingen moet het remgeld worden afgeschaft.
En hoe zou u die context veranderen?
ANNEMANS: Door het inkomen van artsen minder van hun prestaties te laten afhangen. Als ze per patiënt of episode een vaste vergoeding krijgen, hebben ze geen belang meer bij extra onderzoeken en behandelingen. Een cardioloog zou dan jaarlijks een bedrag krijgen om een chronische hartpatiënt op te volgen, en een gynaecoloog zou per zwangerschap een vaste som mogen aanrekenen. Al zal een deel van hun inkomen nog altijd van prestaties afhangen, want er blijven natuurlijk onverwachte dingen gebeuren. Op dit moment werken we aan de Universiteit Gent, op vraag van een van de artsensyndicaten, een voorstel uit om de artsentarieven te hervormen. In het najaar maken we dat plan bekend. Ik hoop echt dat ook minister De Block er oren naar zal hebben.
Is er in dat plan nog plaats voor de ereloontoeslagen die artsen aanrekenen als een patiënt voor een eenpersoonskamer kiest?
ANNEMANS: Die toeslagen zijn een belangrijk deel van de inkomsten van artsen gaan uitmaken. Bij chirurgen en gynaecologen gaat het zelfs om 35 procent. Het spreekt vanzelf dat ze moeten verdwijnen, maar dat zal geleidelijk moeten gebeuren. Ik zou graag zien dat de hervorming van de tarieven wordt aangegrepen om ze helemaal overbodig te maken. Dát zou pas een omwenteling zijn.
Toch zullen sommige mensen ook zonder die toeslagen zich niet alle medische zorgen kunnen veroorloven.
ANNEMANS: Zeker. Vandaag heeft België een gezondheidszorg met vijf snelheden. In de vijfde versnelling zie je mensen die zich haast alles kunnen permitteren. Zelfs overbodige luxe, zoals een smartwatch die je helpt om te stoppen met roken. Daaronder zitten degenen die een hospitalisatieverzekering hebben, waardoor ook sommige extra zorgen worden terugbetaald. In de derde versnelling hebben mensen wel een extra verzekering, maar voldoet die soms niet. Daarna komen degenen die alleen noodzakelijke zorg kunnen betalen, en ten slotte is er de groep die zich zelfs díé niet kan permitteren. Vandaag stellen een miljoen Belgen medische zorgen uit om financiële redenen. De onwil om daar iets aan te doen stoort me enorm. Alsof we ons erbij hebben neergelegd dat sommige mensen niet genoeg geld hebben voor noodzakelijke behandelingen. We zouden dat niet mogen pikken.
© Zaza
Wat stelt u dan voor?
ANNEMANS: Dat we het remgeld afschaffen voor alle noodzakelijke medicijnen en behandelingen waarbij er geen risico op overconsumptie bestaat. Waarvoor dient remgeld tenslotte? Om mensen te ontmoedigen onnodig naar de spoeddienst te gaan, aldoor bij verschillende artsen aan te kloppen of medicijnen te slikken die ze niet echt nodig hebben. Dat je het vandaag ook voor noodzakelijke behandelingen moet betalen, slaat nergens op. Waarom moet iemand die zwaar depressief is en maandenlang antidepressiva nodig heeft op elk doosje remgeld betalen? En wat is het nut van remgeld op bloeddrukverlagers? Denken ze dat mensen voor hun plezier een extra dosis zullen slikken?
Met dat remgeld wordt de gezondheidszorg toch voor een deel gefinancierd?
ANNEMANS: Daar moet dan maar een andere oplossing voor worden gevonden. Als mensen vanwege het remgeld noodzakelijke zorg uitstellen, ervan afzien of een behandeling te vroeg stopzetten, moet het worden afgeschaft. En dan nog zullen er Belgen zijn voor wie de medische kosten te hoog oplopen.
Hadden we daar de maximumfactuur niet voor?
ANNEMANS: Ja, en het is een goede zaak dat er een bovengrens bestaat. Maar als dat bedrag eenmaal is overschreden, moet je toch blijven betalen. Pas achteraf stort het ziekenfonds dat remgeld dan terug. Het zou een heel verschil maken als je het niet meer zou moeten voorschieten. En nu ik toch bezig ben: meer mensen zouden van die maximumfactuur moeten kunnen genieten.
U vergeet dat de overheid dezer dagen geen geld op overschot heeft.
ANNEMANS: De middelen die nu verspild worden door fraude of door onnodige behandelingen voor te schrijven, kunnen we gebruiken om meer gelijkheid in de gezondheidszorg te creëren. Al zou het natuurlijk nog beter zijn als het budget weer meer kon aangroeien. Vandaag stijgt het jaarlijks met maximaal 1,5 procent, terwijl dat volgens het Planbureau meer dan 2 procent zou moeten zijn. Als de overheid de verspilling wil aanpakken én bereid is meer te investeren, is het perfect haalbaar om iedereen optimale, betaalbare zorg te blijven bieden.
Wat is daarvoor nodig? Een andere coalitie?
ANNEMANS: Dat hebt ú gezegd. (lacht) Natuurlijk hangt er veel van de politiek af. In vergelijking met haar voorgangers levert Maggie De Block degelijk werk en begrijpt ze goed wat er moet gebeuren. Maar haar partij zou haar veel meer moeten steunen. Alleen dan kan ze van solidariteit in de gezondheidszorg een prioriteit maken.
DELEN
Een miljoen Belgen stellen medische zorgen uit om financiële redenen. De onwil om daar iets aan te doen stoort me enorm.
In de publieke opinie is die solidariteit vaak ver te zoeken. Zeker als het gaat om de terugbetaling van peperdure behandelingen en geneesmiddelen.
ANNEMANS: We moeten de mensen beter uitleggen dat zulke beslissingen op basis van objectieve criteria worden genomen. Voor elk nieuw medicijn onderzoekt de Commissie Tegemoetkoming Geneesmiddelen of het doeltreffend, noodzakelijk en kosteneffectief is. Leeft de patiënt er langer door of verbetert het zijn levenskwaliteit aanzienlijk? En hoe groot is de impact op het totale budget? Meestal doet de Commissie - die onder meer uit artsen, apothekers en vertegenwoordigers van de ziekenfondsen bestaat - haar werk ook goed. Maar we zouden het publiek er meer bij moeten betrekken. Zo lijkt het me logisch dat ook patiëntenverenigingen gehoord worden. We zouden zelfs nog verder kunnen gaan en alle burgers de kans geven om verzet aan te tekenen tegen een advies van de Commissie. Dat gebeurt vandaag bijvoorbeeld al in Groot-Brittannië.
Zullen we desondanks moeten aanvaarden dat de overheid niet alle levensreddende behandelingen kan terugbetalen?
ANNEMANS: Waarschijnlijk wel. Het budget is beperkt en dus moeten er keuzes worden gemaakt. Stel: de uitbreiding van kankerscreenings kan drie levens per jaar redden, terwijl we wel honderd mensen in leven kunnen houden als we die middelen anders besteden. Dan kiezen we natuurlijk voor de tweede optie. Daarnaast zijn sommige middelen gewoon te duur in verhouding tot het aantal levensjaren of de levenskwaliteit die ze kunnen opleveren.
En dan worden ze dus niet terugbetaald?
ANNEMANS: Niet per definitie. Over terugbetalingen wordt uiteindelijk niet door computers beslist. Het is best mogelijk dat een duur medicijn voor een ernstige maar zeldzame ziekte toch wordt terugbetaald. De impact op het totale budget is dan sowieso klein. Als we dat nooit zouden doen, zou geen enkel bedrijf nog in onderzoek naar zulke geneesmiddelen investeren.
© Zaza
Vaak sluit de overheid een deal met een farmaceutisch bedrijf waardoor de prijs van een duur geneesmiddel aanzienlijk wordt verlaagd. Waarom gebeurt dat altijd clandestien?
ANNEMANS: Die kortingen kunnen oplopen tot 40 of zelfs 50 procent. Als een bedrijf dat aan de grote klok zou hangen, zouden alle andere overheden dezelfde prijsverlaging kunnen eisen. Maar op termijn lijkt dat systeem me onhoudbaar. Niet alleen omdat bedrijven zich aanpassen door aan het begin een hogere prijs te vragen, maar ook omdat er geen verband is tussen de korting en de kwaliteit van een geneesmiddel. Het zou veel logischer zijn als er meteen, en in alle openheid, een realistische prijs naar voren werd geschoven.
Uit uw boek blijkt dat sommige artsen creatief met terugbetalingsregels omspringen.
ANNEMANS: Dat klopt. Ze doen dat vaak voor hun eigen portemonnee, maar ook omdat ze hun patiënt denken te helpen. In sommige Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg, waar er lange wachtlijsten zijn voor gratis psychologische hulp, moet je bijvoorbeeld je loonfiche laten zien. Heb je een normaal inkomen, dan sturen ze je door naar de privépraktijk van de psycholoog, waar je wel moet betalen. Geen gezonde situatie, natuurlijk. Een ander voorbeeld zijn maagverkleiningen: om zo'n ingreep terugbetaald te krijgen moet je een BMI van minstens 35 hebben. Dus zijn er artsen die hun patiënten aanraden om nog wat bij te komen, zodat ze voor terugbetaling in aanmerking komen. Onschuldig is dat niet. Als artsen keer op keer het belang van hun patiënt boven het algemeen belang stellen, loopt het op den duur grondig fout. Hoe groot het budget van de gezondheidszorg ook is.
Lieven Annemans, Je geld of je leven in de gezondheidszorg, Van Halewyck, 160 blz., € 19,95.
Case 1: Verdikken om te kunnen vermageren
Omwille van hun eigen portemonnee én hun patiënt springen artsen weleens inventief met terugbetalingsregels om.
'Onze Greg is te dik', zeggen Mariette en Roger altijd. Hun zoon is dan ook een gezellige veertiger, zoals dat heet. Hij is 1,80 meter en weegt 105 kilo. Niet min. Met een BMI van 32,4 is hij duidelijk zwaarlijvig. De huisarts laat geen gelegenheid voorbijgaan om hem daarop te wijzen. Greg heeft al verwoede pogingen gedaan om te vermageren met behulp van allerlei eiwit- en andere poedertjes, maar altijd zonder succes. Alle kilo's die eraf gaan, komen er achteraf gegarandeerd weer bij. Daarnaast lijdt hij nog aan slaapapneu: tijdens zijn slaap zijn er te lange periodes dat hij stopt met ademen. Dat maakt hem ongerust, meer nog dan zijn zwaarlijvigheid. Uiteindelijk raadt de huisarts hem aan om een afspraak te maken met een chirurg gespecialiseerd in de behandeling van obesitas. Een crack in zijn vak. De chirurg is even beknopt als duidelijk: de slaapapneu heeft met Gregs zwaarlijvigheid te maken. Er moet dringend worden ingegrepen. De chirurg ziet maar één oplossing: een maagverkleining. Greg is opgelucht. Eindelijk zal er iets gedaan worden aan zijn uitzichtloze toestand. 'Maar er is wel een probleem', zegt de chirurg nog. 'Om voor een terugbetaling van die ingreep in aanmerking te komen, moet u een BMI van minstens 35 hebben. Anders moet u de ingreep uit uw eigen portemonnee betalen. U kunt dus beter wat gewicht bij krijgen.'
Case 2: Het onbehandelbare behandelen
Hoe vaker een patiënt wordt opgenomen en onderzocht, hoe meer een ziekenhuis aan hem of haar verdient.
Jeanine is 74 jaar en heeft pancreaskanker in het eindstadium. Er zijn al veel uitzaaiingen, onder meer in haar lever. Het is allemaal heel snel gegaan. Toen de diagnose werd gesteld, viel meteen ook het verdict: Jeanine zou maar een paar maanden meer leven. Toch beslist de kankerspecialist, in samenspraak met Jeanine, om chemotherapie op te starten. Die behandeling moet haar pijn verlichten en het ziekteproces wat vertragen. Maar het helpt niet. Door de chemo voelt Jeanine zich alleen maar ellendig. Ze gaat zienderogen achteruit. William, haar man, verhuist haar bed naar de woonkamer en zorgt zo goed voor haar als hij kan. Hij haalt boodschappen, doet klusjes en verwent haar geregeld met een glaasje cava. Maar als ze bloedarmoede krijgt en haar afweersysteem verzwakt, wordt ze weer in het ziekenhuis opgenomen om haar witte bloedcellen op peil te brengen. Daar blijven ze haar maar vasthouden. Op vraag van haar dochter mag Jeanine uiteindelijk toch een paar dagen naar huis, maar er wordt wel meteen een heropname gepland. 'Te zwak om thuis te verblijven', luidt het. Tien dagen later zal Jeanine sterven in het ziekenhuis. Tijdens haar laatste dagen moet ze nog een paar keer onder de scanner en wordt er nog regelmatig bloed geprikt.
Case 3: De verzekering die niet verzekert
Een hospitalisatieverzekering dekt niet altijd alle kosten. Dat kan voor akelige verrassingen zorgen.
Gina is chronisch depressief. In haar kamer in het psychiatrisch ziekenhuis staart ze de hele tijd naar de witte muur. Al maandenlang. Tot ze te horen krijgt dat haar verzekeraar niet meer tussenbeide wil komen in de extra kosten. In de polis van haar hospitalisatieverzekering staat dat de kosten van een opname in de psychiatrie maar 120 dagen worden terugbetaald, niet per jaar maar per mensenleven. De factuur loopt makkelijk op tot 600 euro per maand, en dat kan Gina echt niet zelf betalen. Dus moet ze naar huis. Niet dat ze gelukkig was in het psychiatrisch ziekenhuis: ze leefde er tussen mensen die soms nog tien keer depressiever waren dan zij. Maar ze kan niet begrijpen dat een noodzakelijke behandeling om financiële redenen wordt stopgezet. Ze is toch nog altijd ziek?
Case 4: Onbetaalbare goedkope pillen
Een miljoen Belgen kunnen zich sommige noodzakelijke medische zorgen niet veroorloven.
Bernard heeft het niet al te breed. Hij krijgt wel een werkloosheidsuitkering en zijn vrouw Ingrid poetst in het zwart, maar de huur, de energiefactuur en de verzekeringen wegen zwaar door. Tegen het eind van elke maand is het aftellen tot het moment waarop Bernards uitkering gestort wordt en ze weer uit het rood raken. Sparen komt er niet van. Bernard heeft last van een hoge bloeddruk. Hij slikt al een hele tijd twee verschillende soorten pillen, maar nu blijkt dat niet genoeg te zijn. De arts legt uit dat hij nog een derde medicijn moet nemen. Die vlieger gaat niet op, denkt Bernard bij zichzelf. Weer extra geld uitgeven terwijl hij elke euro in tweeën moet bijten? Echt niet. Zijn apotheker benadrukt dat het maar over een paar euro's extra per maand gaat, maar Bernard is niet te vermurwen. Zijn grens is bereikt.
'Wat kunnen we beginnen tegen de zwarte kassa van meneer doktoor?'
'Behalve 'enveloppen' bestaan er nog meer kwalijke gewoonten in de medische wereld die makkelijk onder de noemer 'fraude' te catalogeren zijn', schrijft Naïm Cordemans van de Vrijdaggroep.
185Keer gedeeld
Deel op Facebook
Deel op Twitter
Deel op Google+
Deel op LinkedIn
Verzenden via mail
Lees later
Afdrukken
© Internet
'Als u wilt dat ik uw bevalling doe, verzoek ik u om bij de volgende consultatie 1.000 euro in een envelopje mee te brengen.' Dit ijskoude zinnetje op het einde van een raadpleging in een groot Brussels ziekenhuis klonk als verraad: hoe durfde een arts, in wie ik al maanden vertrouwen stelde en die over mijn ongeboren baby waakte, me plots te chanteren? Is winstbejag echt sterker dan deontologie en ethiek?
Wees gerust, mijn vriendin is dit jaar wel degelijk mama geworden. Haar gynaecoloog is echter niet komen opdagen voor de bevalling. Mijn opa had enkele jaren geleden meer geluk. Ondanks zijn weigering om een envelopje onder de tafel door te schuiven, had zijn arts er wel degelijk mee ingestemd om zijn hartoperatie uit te voeren. Afgezien van deze 'envelopjes' bestaan er nog meer kwalijke gewoonten in de medische wereld die makkelijk onder de noemer 'fraude' te catalogeren zijn. Veel voorkomend is de praktijk om op het getuigschrift verstrekte zorgen een bedrag in te vullen dat lager is dan het bedrag dat aan de patiënt wordt gevraagd, of om helemaal geen bedrag te vermelden. Ook worden er wel eens niet-verstrekte zorgen of niet-uitgevoerde onderzoeken aangerekend.
DELEN
'Wat kunnen we beginnen tegen de zwarte kassa van meneer doktoor?'
Bepaalde praktijken zijn niet per se onwettig, maar doen toch vragen rijzen. Wat te denken bijvoorbeeld van een arts die u verplicht om een eenpersoonskamer te nemen wanneer u in het ziekenhuis wordt opgenomen, zodat hij op volkomen wettelijke wijze zijn erelonen kan verdriedubbelen? Of van een arts die u onder druk zet om een 'fictieve' eenpersoonskamer te kiezen bij een korte ingreep waarvoor eigenlijk geen opname vereist is, om zijn erelonen te kunnen verhogen? Tot slot worden de medische tarieven regelmatig in functie van de verzekering waarover de patiënt beschikt aangepast. Het mag dan ook niet verbazen dat de premies van de hospitalisatieverzekeringen recent werden verhoogd, zoals vorige maand door L'Echo bericht werd.
Want laten we niet blind zijn: aangezien de stijging van de overheidsuitgaven voor gezondheidszorg begrensd is en de hospitalisatieverzekeringen privé zijn, wordt de duurdere gezondheidszorg betaald door de verzekerden en de patiënten.
Gelukkig doet het merendeel van de artsen zijn beroep eer aan. Zij beoefenen de geneeskunde met passie en op een eerlijke en verantwoordelijke manier die in overeenstemming is met het maatschappelijk belang van hun vak. Moet het nog gezegd dat artsen een lange en zware studie achter de rug hebben, dat ze keihard werken en dat ze een enorme verantwoordelijkheid dragen? Bovendien vereist de medische praktijk een geavanceerde wetenschappelijke kennis, uitgesproken technische competenties en grote menselijke kwaliteiten. Het staat ontegensprekelijk vast dat artsen een loon verdienen dat in verhouding staat tot het werk dat ze leveren en dat rekening houdt met de leeftijd waarop zij kunnen beginnen werken.
De dubieuze praktijken waarmee bepaalde artsen zich op de rug van hun patiënten of van de gemeenschap verrijken moeten we echter terechtwijzen, te meer daar artsen een hoge sociale status genieten met - voor velen althans - een comfortabel inkomen in een land met een uitgebreide ziekteverzekering. Deze praktijken zijn bijzonder schokkend wegens de asymmetrische relatie tussen patiënt en arts. De arts bekleedt een gezagspositie en kan heel wat invloed uitoefenen: hij waakt namelijk over uw gezondheid en wellicht ligt uw lot op deze aardbol in zijn handen. Het is dan ook niet zo vanzelfsprekend om 'neen' te zeggen tegen een arts. Veel minder vanzelfsprekend in ieder geval dan 'neen' zeggen tegen een garagist die u een supplement zou aanrekenen om uw wagen te herstellen.
Een toegankelijke kwaliteitsgeneeskunde is zonder enige twijfel een publiek goed: zij komt iedereen ten goede en moet dus een prioritair maatschappelijk streefdoel zijn. Enkele specifieke maatregelen en een aantal koerswijzigingen zouden hiertoe kunnen bijdragen. Bovendien zouden zij de dubieuze of frauduleuze praktijken moeten kunnen terugdringen, en voorkomen dat het aanleggen van een 'zwarte kas' gerechtvaardigd wordt.
Een flinke verbetering van de transparantie zou een eerste stap in de goede richting kunnen zijn. Zo zouden artsen verplicht moeten worden om de erelonen voor een eenvoudige raadpleging in de wachtzaal op te hangen, en er nog duidelijker dan vandaag bij te vermelden of ze al dan niet geconventioneerd zijn. Elke onderneming is wettelijk verplicht om de prijzen van haar producten en dienstprestaties uit te hangen. Waarom zou dit voor zorgverleners anders moeten zijn? Een grotere transparantie in de ziekenhuizen omtrent het statuut van hun artsen en de rechten van de patiënten lijkt eveneens aangewezen. Tot slot zou er ook meer ruchtbaarheid kunnen worden gegeven aan het bestaan van een federale ombudsdienst die zich bezighoudt met patiëntenrechten.
DELEN
'Als we de kosten van de gezondheidszorg onder controle willen houden en artsen toch een legitieme flexibiliteit willen toestaan bij het bepalen van hun erelonen, zijn er diepgaande bijsturingen vereist.'
Een verplichting om patiënten de mogelijkheid aan te bieden om met een bankkaart te betalen, is een tweede evolutie die wenselijk lijkt. Vandaag de dag bieden zelfs de kleinste handelszaken en ook heel wat thuisdienstverleners die mogelijkheid aan. Afgezien van de praktische kant van de zaak en het nut van een dergelijke maatregel om fraude tegen te gaan, lijkt ook het hygiënische aspect in het geval van het medisch korps een argument te zijn. Zo hoeven artsen namelijk minder contant geld door hun handen te laten gaan.
Als we de kosten van de gezondheidszorg onder controle willen houden en artsen toch een legitieme flexibiliteit willen toestaan bij het bepalen van hun erelonen, zijn er echter diepgaandere bijsturingen vereist. Nu de vraag naar eenpersoonskamers de jongste jaren de pan uit swingt, moeten we meer in het bijzonder de link tussen de ereloonsupplementen en het type kamer herbekijken. Patiënten zijn misschien wel gewonnen voor het principe van een vergoeding voor een medische behandeling die losstaat van de kamerkeuze. Ook de ereloonsupplementen moeten meer binnen de perken worden gehouden, aangezien de gemiddelde aangerekende bedragen de voorbije 10 jaar een jaarlijkse groei van 4,3% kenden (tweemaal de gemiddelde inflatie). Lijkt een algemene begrenzing tot 200% van de geconventioneerde tarieven geen redelijk compromis?
Tarieven van specialisten
Tot slot is het van essentieel belang dat de tarieven van de specialisten worden herzien. Een aantal specialisten - nierspecialisten, radiologen of anesthesisten bijvoorbeeld - genieten wel heel hoge erelonen in vergelijking met andere artsen, zoals huisartsen, geriaters of neurologen. In 2010 verdiende een nierspecialist bijvoorbeeld gemiddeld 425.505 euro bruto per jaar, tegenover een neuroloog 157.536 euro bruto per jaar (*). Deze verschillen, die sommigen als schaamteloos zouden omschrijven, zijn heel vaak niet objectief te verklaren op grond van expertise, werkdruk of verantwoordelijkheid. Er is echter vastgesteld dat de specialisatiedomeinen die het best betalen, ook het meest in trek zijn. Indien we bepaalde officiële erelonen op weldoordachte wijze verminderen en het evenwicht tussen de diverse specialisatiedomeinen herstellen, zouden we de totale factuur van de gezondheidszorg binnen de perken kunnen houden en bovendien een oplossing kunnen vinden voor het gebrek aan artsen op verscheidene domeinen. Verder lijkt het een goede zaak om te evolueren in de richting van tarieven die eerder op competenties en behandelde pathologieën gebaseerd zijn dan op technische handelingen.
