Hoe de financiële crisis 10 jaar geleden begon, en ongevalslachtoffers nog minder vergoeding dan tev
Bron : http://www.standaard.be/cnt/dmf20170809_03010358
Hoe de financiële crisis tien jaar geleden begon
Gisteren om 14:26 door Dries De Smet
Tweet
Delen
MailPrint
Er wordt met ons gespeeld, was de opvatting van de doorsnee-Europeaan. Foto: belgaimage
1. Wat gebeurde er op 9 augustus?
BNP Paribas bevroor drie beleggingsfondsen die belegd hadden in risicovolle Amerikaanse hypotheken. Beleggers konden niet langer geld uit de fondsen halen. De grootste Franse bank deed dat omdat ze door de problemen op de Amerikaanse kredietmarkt de waarde van die fondsen niet langer kon berekenen.
Een woordvoerder van BNP Paribas deed de bevriezing af als een tijdelijke, technische kwestie, maar de aankondiging zorgde meteen voor paniek bij de banken. De rente waaraan ze elkaar geld wilden uitlenen steeg naar ongeziene hoogtes, en de ECB zag zich genoodzaakt om in te grijpen. Toenmalig ECB-voorzitter Jean-Claude Trichet overtuigde vanuit zijn vakantiehuis in Bretagne de andere ECB-bestuurders om de geldkraan open te draaien en Europese banken ongelimiteerd kredieten te geven. Op één dag vroegen de banken bijna 100 miljard euro op.
2. Hielp de ingreep van de ECB?
Door de ongelimiteerd kredietverlening verhinderde de ECB dat de financiële wereld tot stilstand kwam. De dagen daarna zag de ECB zich verplicht om de geldkraan open te laten. De ingreep van de ECB kon ook de paniek op de beurzen niet tegenhouden, integendeel. Dat de ECB moest tussenkomen, bewees net dat er iets ernstig aan de hand was. Grote beleggers deden massaal aandelen van de hand. Maar doordat de centrale banken tussenkwamen, hadden de banken ook minder prikkels om zelf kapitaal bij te tanken en de balans gezonder te maken – wat absoluut nodig was.
Jean-Claude Trichet had veel uit te leggen. Foto: belgaimage
3. Wat was het probleem ook alweer met de Amerikaanse hypotheken?
Geholpen door de financiële deregulatie en lakse toezichthouders gaven Amerikaanse banken steeds vaker een lening aan huizenkopers die zich eigenlijk geen huis konden veroorloven. Het ging daarbij om mensen zonder inkomen, job of vermogen – de zogenaamde ninja’s: no income, no job and no assets. Doordat de huizenprijzen bleven stijgen, liep de bank relatief weinig risico om geld te verliezen, ook als ze het huis bij wanbetaling gedwongen moest verkopen. Bovendien werden die rommelkredieten herverpakt als financiële producten en doorverkocht via financiële instellingen wereldwijd. Doordat die producten, vooral bekend als collateralized debt obligations (CDO’s), door kredietbeoordelaars onterecht als kredietwaardig beschouwd werden, werden er weinig vragen gesteld.
4. Was 9 augustus echt het begin van de crisis?
De problemen begonnen uiteraard niet op 9 augustus. Door toenemende financiële deregulatie werden in de jaren 2004, 2005 en 2006 uitzonderlijk veel rommelkredieten (subprime) uitgeschreven. In augustus 2006 gingen voor het eerst de knipperlichten aan, toen bleek dat steeds meer mensen hun lening niet meer konden terugbetalen. Bovendien begonnen de huizenprijzen te dalen. In april 2007 ging de hypotheekbelegger New Century Financial Corporation failliet, en ook de Amerikaanse zakenbank Bear Stearns kwam in de problemen.
Maar 9 augustus is wel een mijlpaal omdat dan voor het eerst een vertrouwenscrisis losbarstte. Banken begonnen elkaar te argwanen, met een liquiditeitscrisis tot gevolg. Trichet zou in de jaren daarna vaak verwijzen naar die datum verwijzen als het begin van een nieuwe fase voor de ECB.
Op 14 september bereikte die vertrouwenscrisis ook de burger. De Britse bank Northern Rock moest bij de Britse centrale bank aankloppen voor noodhulp. Er ontstond een bank run: mensen stonden in de rij voor de bank om hun geld af te halen. De voormalige baas van Northern Rock verwijst naar 9 augustus als ‘de dag dat de wereld veranderde’.
Toch begint voor veel mensen de financiële crisis pas als die een volgende fase ingaat. Op 15 september 2008 ging de zakenbank Lehman Brothers failliet. Vervolgens moesten overheden over ter wereld banken redden. De Belgische bank Fortis werd in de nacht van 5 op 6 oktober 2008 overgenomen door het Franse BNP Paribas.
5. Wist men op 9 augustus al wat er gaande was?
Achteraf is het makkelijk om een begindatum op de financiële crisis te plaatsen, maar weinigen konden toen vermoeden dat de aankondiging van BNP Paribas een mijlpaal zou zijn. Zeker is wel dat het geen business-as-usual was. Verschillende kranten, waaronder De Standaard, zette de interventie van de ECB op zijn voorpagina.
Toen werd duidelijk dat de problemen op de Amerikaanse huizenmarkt ook elders ter wereld schokken kon veroorzaken. Maar velen hoopten dat het wel zou overwaaien, en dat de zeepbel wel zou verdwijnen door er een beetje lucht uit te laten. Ook Trichet was te optimistisch, geeft hij vandaag toe in een interview met NRC. ‘De gebeurtenissen op 9 augustus waren de eerste van vele marktcorrecties, die nodig waren zodat de markten in alle westerse economieën de risico’s op hun financiële markten zouden gaan herwaarderen. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat wij lang zijn uitgegaan van een vriendelijke interpretatie van de gebeurtenissen. Tot Lehman viel.’
6. Wankelden de Belgische banken toen al?
Alle Belgische grootbanken deden na de aankondiging van BNP Paribas hun stinkende best om de markten te overtuigen dat de subprimecrisis hen niet zou raken. Fortis, ING, KBC en Dexia lieten verstaan dat zij geen grote impact zagen van de Amerikaanse hypotheekcrisis. Pas later zou blijken hoe ook zij verstrikt zaten in het net van de rommelkredieten.
