Verzekeringsarts vertelt hoe resultaat medische expertises gemanipuleerd wordt
Op voorwaarde van totale anonimiteit, verklaarde een verzekeringsarts zich bereid om te getuigen. Lees mee en leer bij uit dit verhelderende interview.
Wat maakt dat u voor dit beroep gekozen hebt ?
Ik wilde het wat rustiger aandoen. Door te werken als verzekeringsarts kon ik mijn werktijd halveren zonder al te veel in te leveren op financieel vlak. In plaats van te werken van 8 u 's morgens tot 20 u 's avonds kon ik werken van 9 tot 12 u en van 14 u tot 17 u. Ik had terug een privé-leven.
Hebt u het nooit moeilijk gehad om dit werk te doen ?
In het begin een beetje, ja. Na een tijdje wordt je immuun voor het menselijk lijden tgv een ongeval. Je ziet geen mensen meer. Je ziet dossiers. Je ziet een plaats in een tabel. Je ziet euro's. Het wordt een routine, een gewoonte. Dat proces gaat zelfs vrij snel. Je zet de menselijke factor van je af. Je taak bestaat erin om het uit te betalen bedrag zo beperkt mogelijk te houden, binnen de grenzen van wat redelijk en wettelijk bepaald is. Soms voelde het zelfs aan als een spel. Vooral als ik tegenover een hardnekkige collega stond. Ik had op dat moment in m'n leven die rust en structuur echt nodig. Ik heb gekozen voor mijn welzijn. Ik zei tegen mezelf, als ik het niet doe, doet een ander het in mijn plaats.
Hebt u ooit spijt gehad van uw keuze ?
Op het moment zelf niet, nee. Op dat moment was het beroep verzekeringsarts voor mij de beste oplossing. Nu kijk ik daar anders tegenaan.
Wat maakt dat u ingestemd heeft met dit interview ?
Iemand die me zeer dierbaar is, heeft vorig jaar een vrij ernstig ongeval gehad. Toen ik zag wat zij doormaakte, begon het besef langzaamaan te komen. Ik geloof niet dat ik ooit echt ten volle begrepen heb wat de gevolgen van mijn medische besluiten waren in een mensenleven. Pas op, ik voel me niet schuldig over wat ik in mijn beroepscarrière gedaan heb. Ik heb me steeds aan de regels gehouden. Ik ben niet verantwoordelijk voor de regels. Ik heb ze niet gemaakt. Ik heb de bestaande regels gevolgd en toegepast, meer niet. Maar er zijn bepaalde grenzen en die dienen gerespecteerd te worden - zelfs door een verzekeringsarts.
Mogen we hier uit afleiden dat volgens u de grens van wat u eerder 'redelijk en wettelijk bepaald' noemde, soms overschreden wordt ?
Dat zou u zo kunnen stellen ja. Ik wil zeker en vast niet veralgemenen. Veel dossierervaring met verzekeringsartsen heb ik natuurlijk niet. Ik wil niet spreken in naam van collega's. Ik heb nooit slachtoffers verdedigd en heb nooit tegenover andere verzekeringsartsen gestaan. Van mezelf durf ik toch te stellen dat ik binnen de grenzen van het aanvaardbare gebleven ben. Misschien aan de minimale kant - maar desalniettemin steeds binnen de grenzen. Ik ga er van uit dat dit ook geldt voor de meeste van mijn collega's. Ik weet ook dat er uitzonderingen bestaan. Maar in het dossier van de dame in kwestie, werd zelfs dat minimale niet gerespecteerd. Dat kan voor mij niet.
Hoe zat dat met uw collega's ? Hanteerden zij hetzelfde plichtsbewustzijn als u ?
Ik wil me niet uitspreken over mijn collega's. Ik wil het gesprek tot mijn eigen ervaring beperken.
Had u veel contact met andere verzekeringsartsen ? Met gerechtsdeskundigen ?
Laat ons zeggen dat het een kleine wereld is. Iedereen kent iedereen, zeker binnen de provincie. We werken ook regelmatig samen. We zien elkaar niet lang, maar wel regelmatig, ja.
Waren er ook contacten buiten de expertisewerkzaamheden ?
Dat kon wel eens gebeuren ja. Maar al bij al uitzonderlijk. Je kruist elkaar op een congres, een receptie, een vergadering, een voordracht, of per toeval in een restaurant, noem maar op. Ik behoorde niet tot het type verzekeringsartsen dat er regelmatige contacten op nahoudt.
Hebt u ooit met een gerechtsdeskundige afspraken gemaakt over een dossier waarin u optrad als verzekeringsarts ?
Neen. Bij informele contacten wordt er doorgaans nooit over dossiers gesproken. De context leent zich daar niet toe. Bovendien is het ook niet nodig om afspraken met gerechtsdeskundigen te maken.
Hoe bedoelt u ?
Als verzekeringsarts zijn we perfect op de hoogte van wie 'pro-slachtoffer', 'pro-verzekering' of neutraal is. Op basis daarvan verzoeken we om de aanstelling van een bepaalde gerechtsdeskundige. Onze voorkeur gaat uiteraard uit naar een deskundige die pro-verzekeringen is, die minstens neutraal is in zijn oordeel. We verzetten ons tegen de aanstelling van een 'pro-slachtoffer' gerechtsdeskundige. Deze zijn trouwens eerder zeldzaam. Ze hebben te weinig werk (lacht) aangezien ze door verzekeringen geweerd worden. Integriteit heeft zo zijn prijs. Bovendien is het in België zo, dat de gerechtsdeskundigen onderling afgesproken hebben om de officiële Belgische schaal van Invaliditeit niet toe te passen bij letselschadedossiers van verkeersslachtoffers. De verzekeringsmaatschappijen hebben daarvoor gezorgd. Dat is ook de reden waarom iemand die door de mutualiteit volledig arbeidsongeschikt is verklaard, van een gerechtsdeskundige aangesteld door de Arbeidsrechtbank bvb 70 % invaliditeit zal krijgen, terwijl voor ditzelfde letsel bvb slechts 30 of 40 of 50 % zal toegekend worden door een gerechtsdeskundige aangesteld door de Politierechtbank. Eenzelfde letsel geeft maw 100 %, 70 % of 40 % invaliditeit, naargelang wie evalueert. Nochtans zou je denken dat er maar 1 correct geneeskundig oordeel kan zijn ... .
Als u er procenten op zou plakken, hoe zou de verdeling er dan uitzien ?
Ik zou zeggen dat 50 % van de gerechtsdeskundigen pro-verzekeringen is, 40 % neutraal is en 10 % pro-slachtoffers is. Enkel die 10 % probeert om de wettelijke Belgische schaal van invaliditeit te laten toepassen.
Hoe weet u tot welk kamp een deskundige behoort ?
Dat is eigenlijk algemeen bekend in het wereldje van de verzekeringsgeneeskunde. Iedereen weet zowat van iedereen waar hij staat. Dat merk je ook vrij snel tijdens de expertisezittingen. Bovendien blijkt het ook uit de medische deskundigenverslagen. Een derde factor is de financiële situatie van een gerechtsdeskundige. Iemand met een slabakkende privé praktijk of iemand met een part time functie zal sneller geneigd zijn om bij het standpunt van de verzekeringsmaatschappijen aan te leunen. Op deze manier worden ze veel door ons gevraagd. Je zal maar weinig succesvolle gespecialiseerde artsen vinden met een bloeiende praktijk die verzekeringsgeneeskunde doen. Ze hebben er de tijd niet voor. Bovendien amuseren ze zich in hun job en verdienen ze meer met hun praktijk dan met verzekeringsgeneeskunde. Briljante gerechtsdeskundigen mocht ik in mijn carrière niet ontmoeten, laat het ons zo stellen. Het zijn goede en degelijke artsen, maar meestal is hun specialisatie beperkt.
Draait verzekeringsgeneeskunde dan enkel maar om geld ?
Natuurlijk. Geld en gemak. Wat dacht u ? Voor idealisme is geen plaats in ons beroep. Het is een mooie bijverdienste, of een rustige full time job, zonder al te veel stress, die meer vrije tijd toelaat dan een klassieke dokterspraktijk. Geen oproepen 's nachts, geen verplichte wachtdienst, minder verantwoordelijkheid en persoonlijke administratie. De Orde van Geneesheren en het RIZIV laten je met rust. Je zit veilig.
Als we even samenvatten, heeft u als verzekeringsarts nog voor de aanvang van een medische expertise al een goed beeld op het resultaat van deze expertise en is er eigenlijk geen sprake van afspraken of beïnvloeding van de gerechtsdeskundigen ?
Dat klopt, ja. In 80-90 % van de dossiers weten we al op voorhand welk verslag de gerechtsdeskundige zal maken en welke percentages hij zal toekennen. Soms zijn er ook verrassingen. Letsels kunnen zowel positief als negatief evolueren. Niemand kan dit vooraf met zekerheid weten. Maar overleg met een gerechtsdeskundige ? Nee, dat heb ik persoonlijk toch nooit geweten. Bepaalde gerechtsdeskundigen doen het werk voor ons, om zo te zeggen. Van een aantal is bekend dat ze onderling dossiers aan elkaar doorschuiven voor 'bijkomend advies'. Zo is het bijkomend advies op maat van de verzekeringen. Ook kunnen we tussen de regels door bij bepaalde gerechtsdeskundigen tijdens een zitting bepaalde zaken laten verstaan. Ik weet dat bepaalde collega's langs hun neus weg al eens een of ander duidelijk maken. Maar het idee dat er zoiets als systematische geheime besprekingen zouden zijn tussen verzekeringsartsen en gerechtsdeskundigen, is volgens mij larie. Een uitzondering kan altijd bestaan natuurlijk. Ze zijn er ook, ik ga dat niet ontkennen. Het hangt er van af welk bedrag er op het spel staat. Laat ons zeggen dat het eerder stilzwijgende gentlemen's agreements zijn.
Wat zijn de strategieën die u als verzekeringsarts toepaste om een medische expertise naar uw hand te zetten ?
In de eerste plaats gaan we altijd op zoek naar een voorafbestaande toestand. Een vroegere aandoening, operatie of letsel gebruiken we om het schadeletsel te minimaliseren. Of we zeggen dat het een gevolg is van die voorafbestaande toestand, of een herval, en dat de feitelijke oorzaak niet bij het ongeval ligt. Soms kunnen we niet anders dan de letsels te erkennen. Maar dat impliceert geen erkenning van het causaal verband met het ongeval. De meeste mensen hebben wel eens iets gehad. Dat buiten we uit. In de tweede plaats streven we er naar om zo snel mogelijk te consolideren. Een letsel kan op termijn wel eens negatief evolueren. Om (de kosten van) die negatieve evolutie te voorkomen, proberen we het dossier zo snel mogelijk af te sluiten. Een dossier dat openstaat, kost de verzekeringsmaatschappij gemiddeld 1,5 euro per dag aan administratiekosten. Omgekeerd geldt, bij zeer ernstige letsels, en afhankelijk van de leeftijd en medische voorgeschiedenis van een slachtoffer, wachten we liever wat langer af. Een overlijden kan in sommige gevallen interessanter zijn voor de verzekeringsmaatschappij. We weren onderzoeken die we als niet tegensprekelijk beschouwen. We proberen de indruk te wekken dat sommige onderzoeken subjectief zijn, vooral als het psychologische of psychiatrische verslagen betreft. We wijzen behandelingen af als we weten dat ze duur zijn en lang zullen duren en niet met zekerheid resultaat kunnen geven. Alles wat niet door het RIZIV erkend is, en 'alternatief' is, wijzen we af - ook al weten we dat het helpt.
Hoe zorgt u er voor dat mensen met bvb. een whiplash weinig of geen schadevergoeding ontvangen ?
Dat is eigenlijk zeer eenvoudig. We vragen bijkomende onderzoeken aan waarvan we op voorhand al weten dat ze geen letsel zullen laten zien. Dat wekt de schijn dat de expertisewerkzaamheden grondig zijn verlopen en dat biedt de gerechtsdeskundige de kans om ons standpunt te volgen zonder dat hij zijn reputatie riskeert. Tegen dat een gerechtelijke medische expertise start, zijn er meestal al enkele maanden na het ongeval verstreken. Op dat moment is al duidelijk dat het geen nekfractuur betreft. Dus vragen we een RX aan als bijkomend onderzoek. We weten al dat de RX geen nekfractuur zal laten zien. Een barstje is mits de nodige rust en stabilisatie binnen de 3 maanden genezen. Bot groeit snel. Een RX laat meestal geen kleine ligamentaire letsels zien. Nochtans kunnen die sterk invaliderend zijn. De meeste post whiplashpatiënten hebben ligamentaire letsels. Bovendien weet iedere verzekeringsarts dat een whiplash eigenlijk in hoofdzaak een aandoening is van het centraal zenuwstelsel. Het pijnmechanisme in de hersenen is verstoord. Een whiplash gaat meestal hand in hand met een hersenschudding of hersenkneuzing. Soms treedt er diffuse axonale schade op. Dat zie je niet op een RX. Wil de arts van de tegenpartij de neurologische weg opgaan, dan vragen we bijkomend een neurologisch onderzoek. Zo stellen we ons meegaand op. Een EEG is te weinig verfijnd om de overprikkeling van het centrale zenuwstelsel te registreren dus we weten ook hier op voorhand al dat deze test geen afwijken zal laten zien. Iemand moet al in coma gelegen hebben of zeer zware aanvallen van epilepsie hebben, voor er op een EEG iets te zien is. Epilepsie komt zelden voor bij whiplash, dus we zitten opnieuw veilig. Bij een whiplash is het doorgaans ook zo, dat alle bewegingen van de ledematen nog mogelijk zijn, dat er meestal (nog) geen zenuwen gekneld zijn, de reflexen werken perfect, enz.. We weten dus op voorhand dat een neurologisch onderzoek in ons voordeel zal uitpakken. De neurologische tests mbt concentratie duren een minuut, soms enkele minuten. Zelfs iemand met een ernstige whiplash kan zich een minuut concentreren. We weten dat. De gangbare neurologische tests zijn niet geschikt om de beperkte belastbaarheid van een whiplash slachtoffer aan te tonen. Klaagt een slachtoffer over moeheid, depressie, edm, dan vragen we ook een psychiatrisch onderzoek aan. Whiplash patiënten zijn zeer gevoelig voor stress en spreken en gedragen zich vaak nerveus en geagiteerd - zeker tijdens een expertise. Dat speelt in ons voordeel want het wekt de indruk dat ze overdrijven of liegen, ze zijn niet rustig. Sommigen beginnen te wenen, dat is dan weer een indicatie voor een labiele psyche of overgevoeligheid - terwijl dit in de realiteit niet noodzakelijk zo is, maar een gevolg is van de hevige overprikkeling of hoofdpijn. Meestal besluit zo'n psychiatrisch onderzoek tot aggravatie en/of simulatie, dat suggereert dat mensen hun klachten overdrijven of verzinnen. Soms wordt er inderdaad persoonlijke informatie over een slachtoffer doorgegeven aan een gerechtspsychiater zodat hij hier dieper kan op ingaan. We zorgen ervoor dat daarvan geen sporen op papier terug te vinden zijn. Mensen met een whiplash behouden na het ongeval meestal hun cognitieve functies, zij het soms in verminderde of vertraagde mate. Maar opnieuw, zijn de gangbare psychiatrische tests niet geschikt om dit vast te stellen. Geef eenzelfde dossier aan 3 gerechtspsychiaters en je zal 3 verschillende expertiseverslagen krijgen. Dat is bekend. Enzovoort. Zo bekomen we 3 bijkomende onderzoeken, waarvan we op voorhand al weten dat ze in ons voordeel gaan uitpakken. Tel daarbij de onwetendheid rond whiplash en de vooroordelen die leven - ook bij de deskundigen en rechters - en als verzekering zit je relatief veilig. Voorlopig toch nog, want de informatie over whiplash begint langzaamaan door te sijpelen.
Weten de gerechtsdeskundigen dat dan niet ? Dat deze onderzoeken in principe zinloos zijn in geval van whiplash ?
Natuurlijk weten ze dat. Of willen ze het niet weten. Wie zal het zeggen ?
Een MRI en q-EEG kunnen in sommige gevallen wel whiplash letsel laten zien ?
Ja, dat klopt. Daarom verzetten we ons altijd tegen het nemen van een MRI. We gebruiken het argument dat dit onderzoek te duur is. 9 keer op 10 laat zelfs een MRI niets zien. De ligamenten in de nek zijn zo talrijk en zo klein, dat het bijna onmogelijk is om ze te visualiseren. Het argument dat we gebruiken voor een q-EEG, is dat deze technologie onvoldoende bewezen is. Op basis daarvan wijzen we q-EEG verslagen af. Of proberen we dat althans, want na 8 jaar en 8.000 onderzoeken in België wordt het moeilijk om nog te spreken over 'onvoldoende bewezen'. Natuurlijk weten we dat een q-EEG wél het letsel kan aantonen. Precies daarom verzetten we ons er zo hevig tegen. De meeste bijstandsartsen van slachtoffers weten vaak niet dat een q-EEG bestaat. Zo lost het probleem zichzelf op natuurlijk. Maar ook hier geldt: het is een kwestie van tijd voor de q-EEG zijn intrede doet in verzekeringsgeneeskunde.
Wat is precies het probleem dat verzekeringsmaatschappijen hebben met whiplash slachtoffers ?
Het volstaat om de statistieken te bekijken. 10.000 à 15.000 nieuwe whiplash gevallen per jaar in België, in Nederland loopt dat aantal gemiddeld zelfs op tot 20.000 per jaar. De helft van deze mensen is meer dan een jaar arbeidsongeschikt. Een kwart van hen is 3 tot 5 jaar na het ongeval arbeidsongeschikt, zelfs langer. 1 % van hen, de zwaarste gevallen, loopt door een whiplash een levenslange invaliditeit en arbeidsongeschiktheid op. Dit erkennen zou de verzekeringsmaatschappijen een fortuin kosten. Nu kost een gemiddeld whiplashdossier 10.000 euro aan een verzekeringsmaatschappij en slagen we er in de totale arbeidsongeschiktheid en invaliditeit te beperken tot 1 à 3 maanden na ongeval en te consolideren binnen het jaar. Het zou een financiële ramp zijn, moest de verzekering moeten instaan voor 1 tot 5 jaar, in sommige gevallen levenslang, loonsverlies en alle bijhorende behandel- en andere kosten. Dan kijk je aan tegen gemiddeld 100.000 à 250.000 euro per dossier, mogelijks meer. Vermenigvuldig dit eens met 5.000 tot 10.000 schadegevallen ? Dat is een pak geld. De simulatie-aggravatie weg in combinatie met de huidige onderzoeken is veel eenvoudiger - en goedkoper.
Wat is de verzekeringsstrategie in geval van mild frontaal hersenletsel ?
Dat is vergelijkbaar met hierboven. Eenvoudig uitgelegd: mild hersenletsel ontstaat vaak als er kleine kneuzingen optreden op een groot deel van de hersenen, op verschillende plaatsen. Dat is ook de reden waarom verschillende cognitieve functies aangetast worden - de letsels zitten verspreid over verschillende zones in de hersenen. Dit resulteert in pijnpuntbloedingen. Deze zijn zo klein, het zijn miniscule puntjes, dat ze moeilijk vastgesteld kunnen worden met de huidige medische beeldvorming. Zelfs met een MRI zijn ze niet altijd zichtbaar. Slechts in 20 % van de gevallen zijn de hersenletsels zichtbaar. Dat gebeurt als er ook een bloedvat meescheurt. Maar opnieuw, is dit zeer moeilijk te visualiseren op MRI. Het vraagt een aandachtige en gespecialiseerde neuroradioloog om dit op sporen. Deze stellen we uiteraard niet aan. Een DTI scan kan de axonale schade wel aantonen. Deze technologie weigeren we te aanvaarden en de gerechtsdeskundigen volgen ons hierin. Als verzekeringsarts ken je uiteraard de symptomen. We kunnen stellen dat we op basis van het klinische beeld met zekerheid weten dat het een hersenletsel betreft, maar de objectiveerbare bewijzen door beeldvorming ontbreken of worden door ons geweigerd. Ons standpunt als verzekeringsarts is dan, dat de letsels niet aangetoond zijn. Of we verwijzen naar een 'voorafbestaande toestand': een ongeval enkele jaren eerder, enz. zodat we het causaal verband kunnen betwisten. De gerechtsdeskundigen volgen ons in ons standpunt en houden niet of te weinig rekening met de klinische realiteit. Nochtans zijn ze verondersteld ook met het klinisch beeld rekening te houden. Voor het neurologisch onderzoek gelden dezelfde opmerkingen als hierboven: een EEG kan de verstoorde werking van de hersenen niet aantonen, want globaal functioneert alles normaal. Het probleem stelt zich lokaal. We weten op voorhand dus dat we veilig zitten. Voeg er een gerechtspsychiater aan toe ... En ook hier is de cirkel rond. De schijn van een objectieve medische expertise is gewekt. Het belang van de verzekering is eenvoudig: hersenletsel dat na 1 jaar niet genezen is, wordt als blijvend beschouwd. Dat betekent een levenslange gedeeltelijke of gehele arbeidsongeschiktheid en hoge graad van invaliditeit. De verzekering zal er bijgevolg alles aan doen om slachtoffers met een mild hersenletsel niet als dusdanig te erkennen. Ook hier zou het hen een fortuin kosten.
Ik veronderstel dat hetzelfde geldt voor post traumatische stress stoornis ?
Inderdaad. We vragen bijkomende onderzoeken aan waarvan we op voorhand weten dat ze niet specifiek ontworpen zijn om dit letsel vast te stellen. We weren de tests die dit wel kunnen aantonen. We gaan het psychiatrische pad op en verwijzen naar angst. De medische wereld heeft op vandaag nog geen oplossing gevonden voor PTSS. Dat impliceert een blijvende gehele of gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. De verzekeringsmaatschappijen staan voor een serieuze uitdaging: we zullen deze nieuwe medische technologieën niet eeuwig als 'niet bewezen' kunnen bestempelen. In 10 jaar is een q-EEG even normaal als vandaag een MRI normaal is. Het zijn de letsels die leiden tot een blijvende arbeidsongeschiktheid, die de verzekeringen het meeste afschrikken. Whiplash, hersenletsel, PTSS vallen onder deze categorie. We minimaliseren, banaliseren, maar in feite vormen deze letsels een groot probleem. We streven er naar deze dossiers zo snel mogelijk te consolideren, want in quasi ieder dossier resulteren deze aandoeningen in bijkomende, soms vrij ernstige secundaire klachten. Hypofyse insufficiëntie, bijnierinsufficiëntie, schildklierproblemen, CVS, fibromyalgie en andere chronische aandoeningen komen vaak voor. Steeds meer studies tonen het causaal verband met een ongeval aan. Ons standpunt als verzekeringsarts is dan, dat het causaal verband in Belgische onderzoeken nog niet aangetoond is. Op dat vlak zitten we zeer veilig in België: er worden zeer weinig fondsen beschikbaar gesteld om dergelijk wetenschappelijk onderzoek te financieren. Onderzoekssubsidies gaan vooral naar kankeronderzoek en genetisch onderzoek. Academische studies uit het buitenland proberen we steeds af te wijzen. Plus, de meeste bijstandsartsen van de slachtoffers weten zelf niet dat deze studies bestaan. De onwetendheid bij bijstandsartsen is soms echt verstellend.
Bedoelt u daarmee dat verzekeringsartsen beter geïnformeerd zijn dan gerechtsdeskundigen of raadsgeneesheren van slachtoffers ?
Uiteraard. We zijn altijd de eerste om de meest recente wetenschappelijke studies te ontvangen en bestuderen. Zo kunnen we ons voorbereiden en argumenten zoeken om deze onderzoeksresultaten af te wijzen of te weerleggen. Er worden miljarden gespendeerd door verzekeringen om onderzoeken uit te voeren, om steeds een stapje voor te zijn. Verzekeringen zijn vaak beter geïnformeerd dan professoren geneeskunde !
U begrijpt het belang van uw getuigenis. Zou u kunnen overwegen om uw verhaal openbaar te maken, te getuigen voor bijvoorbeeld het Parlement of de Orde van Geneesheren ?
U hebt de feiten. Deze kunnen eenvoudig geverifieerd worden. Mijn naam doet er niet toe. Het zal nog jaren duren voor er veranderingen zullen komen in de Belgische medische gerechtelijke expertises. Onderschat de macht van de verzekeringssector niet. Een getuigenis voor het Parlement of de Orde van Geneesheren zal hier niets aan veranderen - behalve mij persoonlijk een hoop problemen opleveren. Ze weten even goed als ikzelf hoe de vork in de steel zit. Vergeet niet, ik ben geen wereldverbeteraar ... maar verzekeringsarts.
Dank u wel voor uw tijd en openheid.
Succes.
